





50 zł / 2025 r. - Stanisław Małachowski - Skarby sztuki medalierskiej





Opis
Moneta srebrna: 50 zł / 2025 r. - Skarby sztuki medalierskiej – Stanisław Małachowski.
Srebrna moneta kolekcjonerska, wybita stemplem zwykłym, wysoki relief, w stanie I, umieszczona w kapslu ochronnym i etui, z certyfikatem.
16. stycznia 2025 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu srebrną monetę o nominale 50 zł, inaugurującą serię: Skarby sztuki medalierskiej – Stanisław Małachowski.
Zdjęcia poglądowe.
Nominał: | 50 zł | |
Stop: | Ag 999 | |
Stempel: | zwykły, wysoki relief | |
Średnica: | 45 mm | |
Masa: | 62,2 g (2 oz) | |
Nakład: | 5 000 szt. | |
Data emisji: | 16-01-2025 |
Awers: w otoku, od lewej strony ku górze, napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA i po oddzielającej perełce napis: 50 ZŁ; u dołu wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, pod orłem, po prawej stronie, znak mennicy: m / w; po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-25. Centralnie, na wyodrębnionej płaszczyźnie, napis:
QUOD IN / GERENDO MUNERE / MARESCHALCI / COMITIORUM VIRTUTE, / PRUDENTIA ET EXEMPLO / MULTA MALA AVERTIT / A REPUBLICA PLURIMA / BONA CONTULIT IN PATRIAM / EGREGIO CIVI. / HOCCE MONUMENTUM / GRATUS DICAT / S.A.R. / A.MDCCXC, zakończony kropką;
(w tłumaczeniu): „Że w sprawowaniu urzędu marszałka sejmowego, przez cnotę, roztropność i dobry przykład wiele złego odwrócił od Rzeczypospolitej, wiele dobrego ojczyźnie sprawił, przezacnemu obywatelowi tę pamiątkę ofiaruje wdzięczny Stanisław August Król roku 1790”.
Rewers: centralnie wizerunek w lewym profilu popiersia Stanisława Małachowskiego przeniesiony z medalu. Na szyi widnieje Wielka Wstęga z Orderem Orła Białego, na piersi Order św. Stanisława.
W otoku, od lewej strony ku górze, napis:
STANISL: MALACHOWSKI REFFEREND: REG: MARESCHAL: COMIT: ET CONFOEDER: POLON, zakończony dwukropkiem;
(w tłumaczeniu): „Stanisławowi Małachowskiemu, referendarzowi koronnemu, marszałkowi sejmu i konfederacji”.
Stanisław Małachowski (1736–1809) był jedną z najwybitniejszych postaci polskiej historii XVIII w. Od czasu elekcji króla Stanisława Augusta w 1764 r. stał przy boku władcy, pełniąc wysokie urzędy – m.in. posła na sejmy, marszałka Trybunału Głównego Koronnego, a następnie konsyliarza Rady Nieustającej.
Ukoronowaniem jego kariery był wybór na marszałka Sejmu Czteroletniego w 1788 r.
Na tym sejmie Małachowski wraz z królem oraz Ignacym Potockim i Hugonem Kołłątajem współtworzył nowe prawo dla miast i Konstytucję 3 maja.
Wtedy to, w dniu imienin królewskich – 8 maja 1790 r. – Stanisław August obdarował go złotym medalem. W inskrypcji medalowej zostały wyliczone cnoty i zasługi Małachowskiego, który już wcześniej otrzymał dwa najwyższe polskie odznaczenia – Order Świętego Stanisława (w 1770 r.) i Order Orła Białego (w 1782 r.); widnieją one na portrecie medalowym.
W latach późniejszych Stanisław Małachowski potępił konfederację targowicką, a w Księstwie Warszawskim otrzymał honorowe stanowisko prezesa senatu.
Panowanie Stanisława Augusta było czasem, w którym kraj modernizowano na wielu polach. Dotyczyło to również dworu królewskiego, jego oprawy artystycznej oraz mecenatu.
Wzorem władców Francji król pragnął uwiecznić swe rządy w formie szeregu medali okolicznościowych, stworzyć medalierską serię królów polskich i nagradzać medalami wybitne, współczesne mu postacie.
Już w 1765 r. przeprowadzono reformę monetarną i wybudowano w Warszawie nowoczesną mennicę. Jej naczelnym medalierem został Saksończyk, Jan Filip Holzhaeusser (1741–1792), autor większości stempli monet i medali powstałych podczas tego panowania. Uznany za jednego z wybitniejszych medalierów epoki.
Tematy często wskazywał twórcy sam król, podsuwając wersje inskrypcji na medalach, które zwykle wybijano w trzech metalach: złocie (dla nagrodzonego i do zbiorów królewskich), srebrze i także później, w XIX w., w brązie.
(Marta Męclewska)